-
1 χρῆμα
χρῆμα, τό, eine Sache, die man braucht ( χράομαι), die nützt, deren man sich bedient, deren man bedarf; dah. im plur. Vermögen, Besitz, Geld, Hab u. Gut; oft in der Od. (in der Il. kommt es nicht vor), z. B. χρήματα κακῶς βεβρώσεται 2, 203, πολλὰ δ' ἄγειρα χρήματ' ἀν' Αἰγυπτίους ἄνρδας 14, 285; so Hes. u. Her.; χρήματ' ἀνήρ, Geld ist der Mann, macht den Mann, Pind. I. 2, 11, nie χρήματα ψυχὴ βροτοῖσιν, Geld ist dem Menschen das Leben, Hes. O. 688; πατρῴων χρημάτων δατήριοι Aesch. Spt. 693; κτήσια 980; αὖϑις ἔν τε χρήμασιν οἰκεῖ πατρῴοις Eum. 727; τυραννίδα ϑηρᾶν, ὃ πλήϑει χρήμασίν ϑ' ἁλίσκεται Soph. O. R. 542; χρημάτων πένητες Eur. El. 37; χρήματα πορίζειν, ταμιεύειν Ar. Eccl. 236 Lys. 495; κρείσσων χρημάτων Thuc. 2, 60; ἂν ἐξικνῆται τὰ ἡμέτερα χρήματα Plat. Prot. 311 d; χρημάτων δημεύσεις, bonorum publicationes, 325 e; μήτε χρημάτων φειδομένους, μήτε πόνων Phaed. 78 a; ἀτιμίαις τε καὶ χρήμασι καὶ ϑανάτοις κολάζουσι Rep. VI, 492 d, u. öfter; Xen. Hell. 3, 5,3, u. oft im allgemeinen Sinne, Hab u. Gut; u. Sp., wie D. Sic. u. N. T.; vgl. Poll. 9, 87. – Was sich zuträgt, was stattfindet, Sache, Vorfall, Ereigniß; H. h. Merc. 332; Hes. O. 346. 404; πρῶτον χρημάτων πάντων, vor allen Dingen, Her. 7, 145; ἔα, τί χρῆμα Aesch. Prom. 298; τί δ' ἔστι χρῆμα Ch. 872; τί χρῆμα λεύσσω 10, was sehe ich? Und so oft nur Umschreibung des neutr. was, Etwas, τί χρῆμα δράσεις Soph. Phil. 1215, vgl. O. R. 1129 Ai. 781; κακὸν τὸ χρῆμα Phil. 1249; τί χρῆμα μαστεύουσα Eur. Hec. 754. – Mit dem gen. = Ding, Stück, ein Einzelnes aus einer ganzen Gattung mit Auszeichnung hervorhebend, μέγα συὸς χρῆμα, Her. 1, 36, ein großes Stück von einem Schweine, d. i. ein großes Schwein; ὑὸς χρῆμα μέγιστον Theocr. 18, 4; ἔλαφος, καλόν τι χρῆμα καὶ μέγα, ein großes und schönes Stück (Wild), Xen. Cyr. 1, 4,8; Pol. sagt auch μέγα τι γεγονέναι χρῆμα τὸν Ἀγαϑοκλέα, 12, 15, 8. – Aehnlich τοῦ χειμῶνος χρῆμα ἀφόρητον Her. 7, 188; τὸ χρῆμα τῶν νυκτῶν ὅσον, wie lang ist die Nacht, Ar. Nubb. 2; τοσοῦτον χρῆμ' ὄχλου Eccl. 394; τὸ χρῆμα τῶν κόπων ὅσον Ran. 1276; ὅσον τὸ χρῆμα παρνόπων Ach. 150, was für eine Menge von Heuschrecken; πολὺ χρῆμα τεμαχῶν Plut. 894; καλὸν τὸ χρῆμα τιτϑίων Lys. 83; λιπαρὸν τὸ χρῆμα τῆς πόλεως, ein schönes Ding von Stadt, Av. 826; τὸ χρῆμα τοῦ νοσήματος Lys. 1085; auch κλέπτον τὸ χρῆμα τἀνδρός Vesp. 933; ὅσον χρῆμα, welche Volksmenge, Pax 1185; u. so oft bei Her. von jeder Menge, großen Masse, πολλόν τι χρῆμα ὀφίων, χρῆμα πολλῶν ἀρδίων, νεῶν, eine große Menge Schlangen, Wurfspieße, Schiffe, 3, 109. 4, 81. 6, 43; χρῆμα πολλόν τι χρυσοῦ, eine große Menge Goldes, 3, 130; von Menschen, μέγα χρῆμα Λακαινᾶν Theocr. 18, 4; σφενδονητῶν πάμπολύ τι χρῆμα, eine ungeheure Menge von Schleuderern, Xen. Cyr. 2, 1,5; vgl. ἡ γῆ ἄγριόν τι χρῆμα καὶ ἄμορφον Luc. Prom. 12; μέγα χρῆμα πέτρας Arr. An. 4, 28, 1. – Uebh. als Umschreibung, πικρόν τί μοι δοκεῖ χρῆμα εἶναι, etwas Bitteres, Plat. Gorg. 485 b; ἡδὺ χρῆμ' ἂν εἴη τοῦ καλλίστου τῶν περὶ ἐπιστήμης λόγου Theaet. 209 e; κοῦφον γὰρ χρῆμα ποιητἡς ἐστι Ion 534 b; u. so auch Folgde. – Bei Her. 4, 150, ἐς ἀφανὲς χρῆμα ἀποστέλλειν ἀποικίην, nehmen es Einige = χρησμός, Orakelspruch, aber es ist auch hier = ἐς τὸ ἀφανές, auf's Ungewisse hin.
-
2 χρημα
- ατος τό [χράομαι I]1) вещь, предмет или дело (в переводе часто опускается или заменяется местоимением указательным или неопределенным, конкретным существительным и т.п.)σπουδαῖον χ. HH. — серьезное дело, важный вопрос;
εἴ τοι χ. ἄλλο γένοιτο Hes. — если с тобой что-л. случится, πρῶτον χρημάτων πάντων Her. прежде всех (других) дел, прежде всего;κινεῖν πᾶν χ. Her. — пустить в ход все;δεινὸν χ. ποιεῖσθαί τι Her. — считать нечто ужасным;κοῖόν τι χ. ἐποίησας ; Her. — что ты наделал?;ἐς ἀφανὲς χ. ἀποστέλλειν τινά Her. — посылать кого-л. без определенной цели;τί χ. ; Trag., Plat. — что такое?, что именно?;ὑὸς χ. μέγιστον Her. — громаднейший кабан;ἦν τοῦ χειμῶνος χ. ἀφόρητον Her. — буря была невыносимая;τὸ χ. τῶν νυκτῶν ὅσον ἀπέραντον! Arph. — что за нескончаемые ночи!;χ. θηλειῶν Eur. — женский пол, женщины;σοφόν τοι χρῆμ΄ ὥνθρωπος! Theocr. — ну и умное же создание - человек!;χ. θαυμαστὸν γυναικός Plut. — удивительная женщина;σμικρὸν τὸ χ. τοῦ βίου Eur. — жизнь - штука (вещь) короткая2) в знач. множество, массаχ. πολλὸν νεῶν Her. — множество кораблей;
ὅσον τὸ χ. ἦλθε! Arph. — что за огромная толпа прибыла!;σφενδονητῶν πάμπολύ τι χ. Xen. — несметное множество пращников3) pl. материальные блага, имущество, добро(χρήματα πατρώϊα Hom. и πατρῷα Aesch.; σκεύη καὴ χρήματα Thuc.; τρόβατα καὴ ἄλλα χρήματα Xen.; χρήματα καὴ κτήματα Isocr.)
οἱ τὰ χρήματα ἔχοντες NT. — имущие, богачи;χρημάτων πένης Eur. — неимущий, бедный;χρημάτων κρείσσων или ἄδωρος Thuc. — бескорыстный, неподкупный4) преимущ. pl. деньги, средстваεἴρετο ἐπὴ κόσῳ ἂν χρήματι …οἱ δὲ ἐπ΄ οὐδενὴ ἔφασαν Her. — он спросил, за сколько денег …;
— они же ответили, что ни за какие деньги;ζημιοῦσθαι χρήμασι Plat. — подвергаться денежному штрафу;μήτε χρημάτων φειδόμενος μήτε πόνων Plat. — не щадя ни средств, ни трудов5) pl. товар(ы)(χρήματα ἐμπόρων Thuc.; τὰ χρήματα εἰς τὰ πλοῖα ἐνθέσθαι Xen.)
6) pl. долги(τὰ χρήματα διαλῦσαι Dem.)
7) pl. подати, налоги(χρημάτων εἰσφορά Plat.)